فصلنامه اطلاع شناسی
سال دوم شماره 1 (پیاپی 5، پاییز 1383)

قضاوت پیرامون میزان ربط نتایج بازیابی با نیاز اطلاعاتی یکی از مهمترین راهکارهای سنجش عملکرد در نظام های اطلاعاتی است. از آنجا که قضاوت فرآیندی ذهنی و متاثر از عوامل گوناگون است، برای سنجش ربط ابتدا لازم است آنچه بر قضاوت کاربر تاثیر می گذارد و موجب تفاوت از یک فرد به فرد دیگر می شود شناسایی شود. هدف مقاله حاضر شناسایی، دسته بندی و تحلیل عوامل گوناگونی است که موجب نسبی بودن قضاوت ربط می گردد. ...

هدف هر نظام اطلاعاتی، بازیابی اطلاعات مرتبط و ربط زیربنای طراحی و ارزیابی این نظام هاست. از آنجایی که ربط مفهومی پیچیده و چند بعدی است، علی رغم آنکه تاریخی نسبتا طولانی دارد و مطالعات زیادی در مورد آن صورت گرفته، میان پژوهشگران آن توافق چندانی وجود ندارد؛ به طوری که تعریف های متعدد و مختلفی از آن ارائه شده است که در جامع و مانع بودن با یکدیگر تفاوت دارند و هر یک از جنبه ای خاص به آن پرداخته است. ...

ربط اساسا دارای ماهیتی پویا، چند بعدی، و پیچیده است. پویا بودن ربط اشاره به آن دارد که استنباط های به عمل آمده از ربط یک مدرک اطلاعاتی، در طول زمان، حتی توسط یک کاربر واحد، دستخوش تغییر می گردد. چند بعدی بودن ربط نیز بیانگر آن است که ربط می تواند توسط کاربران مختلف به گونه های متفاوت ارزیابی شود. مقاله حاضر بر آن است تا مفهوم ربط را در حوزه های شناخت شناسی، روان شناسی، ارتباطات، و اطلاع رسانی مورد بررسی قرار دهد؛ و ویژگی های عام آن را بازنمایاند.

ربط یکی از مباحث مهم نظام های ذخیره و بازیابی است. هر چند که ربط امری نسبی به نظر می رسد، تلاش برای افزایش ربط یعنی تطابق بین پرسش کاربر و پاسخ نظام های بازیابی همچنان ادامه دارد. متخصصان این حوزه برای ارتقای میزان ربط پاسخ نظام های ذخیره و بازیابی، مدل هایی را طراحی و ارائه داده اند. این مدل ها به دو گروه عمده سنتی و مدرن تقسیم می شوند که هر گروه خود چندین مدل را در بر دارد. پیروی از هرکدام از مدل ها مزایا و محدودیت هایی را به دنبال دارد. ...

نظام های بازیابی اطلاعات در دهه های گذشته، ماهیتی پویا و تعاملی یافته اند. مدل سنتی بازیابی اطلاعات به رغم نقاط قوتی که دارد فرایندهای تعامل را در بازیابی اطلاعات منعکس نمی کند. به همین سبب، مدل های جدیدی ارائه شده اند که هر یک از آنها بازیابی اطلاعات را با تاکید بر ویژگی تعاملی آن از دیدگاه متفاوتی مورد توجه قرار می دهند. ربط به عنوان مفهومی کلیدی در بازیابی اطلاعات، در مدل سنتی ومدل های تعاملی به گونه خاصی مورد تفسیر قرار گرفته است. ...

در این مقاله تکنیک های بازخورد ربط با استفاده از روش مدل سازی رتبه ای و به شکلی ساده مطرح می شود و نمودارهای مربوط، مفهوم روش مدل سازی زبان در بازیابی اطلاعات را شفاف تر می سازد. سه مسئله ای که انتظار می رود یک مدل بازیابی اطلاعات بدان پاسخ دهد عبارتند از: 1) وزن دهی به لغات؛ 2) بازخورد ربط؛ 3) پرسش های ساختارمند. بر اساس این پرسش هاست که رخداد ربط میان منابع متفاوت سنجیده می شود. ...

اصطلاحنامه از طریق برقراری روابط نحوی و معنایی بین واژگان مورد استفاده در یک حوزه خاص، نقشی اساسی در کنترل واژگان، جست وجو و افزایش بازیابی اطلاعات و مدارک مرتبط ایفا می کند. اصطلاحنامه به عنوان ابزاری زبانی، هم در مرحله ذخیره سازی و هم در مرحله بازیابی بر نتایج بازیابی تاثیر چشمگیری دارد. ...

ربط یکی از مهمترین و در عین حال دشوارترین زمینه های پژوهشی در بازیابی اطلاعات است. معیار ارزیابی نظام های اطلاعاتی و میزان مربوط بودن مدرک بازیابی شده با نیازهای اطلاعاتی به وسیله، ربط سنجیده می شود، یکی از راه های افزایش ربط، استفاده از تکنیک فرامتن در نظام های اطلاعاتی است. فرامتن ساختار راهبری تعاملی سطح بالا، شبکه ای، و مروری، و در واقع مجموعه ای غیر خطی یا غیر ترتیبی از متن است که آینده ای رو به توسعه دارد. ...

پراکندگی مدارک در میان گستره ای از پایگاه های اطلاعاتی، محققان را ناگزیر می سازد برای دسترسی به اطلاعات به انتخاب پایگاه های اطلاعاتی مناسب از میان پایگاه های موجود دست بزنند. این مقاله با استفاده از موضوع آنزیم لاکیز به عنوان نمونه، به بررسی همپوشانی میان سه پایگاه اطلاعاتی چکیده نامه زیست شناسی، پاب مد و نمایه نامه استنادی علوم می پردازد. هدف از این مقاله بررسی اهمیت هر یک از این پایگاه ها در بازیابی مدارک مرتبط با موضوع مورد مطالعه است. ...

ربط از جمله مفاهیم بنیانی در ذخیره و بازیابی اطلاعات است که درباره آن بحث های گوناگونی صورت گرفته و مدل ها و نظریه هایی نیز در این زمینه ارائه شده است. آنچه بیش از همه درباره پدیده ربط مورد اختلاف است چگونگی داوری ربط است. با توجه به مطالعاتی که تاکنون درباره این گونه داوری صورت گرفته، در نوشته حاضر، از زنجیره ای سخن رفته است که داوری در هر یک از حلقه های آن اجتناب ناپذیر است؛ و به همین دلیل، مسئله داوری ربط را با دشواری روبه رو می سازد. ...